Tiêu là gì? Thổi tiêu có dễ không? Giống và khác sáo chỗ nào

Tiêu là gì? Thổi có dễ không? Có những loại nào. Điểm giống và khác với sáo ngang. Hãy cùng tìm hiểu xem nhé!

Tiêu là gì? Nguồn gốc thực sự.

Tiêu hay còn có tên gọi khác là động tiêu là một loại nhạc cụ cũng được xếp vào danh mục sáo trúc, nhưng chúng có một vài đặc điểm đặc trưng khác biệt so với sáo trúc nói chung. Một loại tiêu của người Miêu ở Trung Quốc tên là trực tiêu (直萧). Tên cổ của tiêu là thụ trúc địch

Chúng có nguồn gốc từ Trung Quốc, xuất hiện lần đầu vào triều đại nhà Hán. Nó rất thông dụng tại Đông Á, đặc biệt là tại Trung Quốc và Việt Nam chúng ta. Từ một số truyền thuyết, người ta biết rằng nó là một loại tiêu rất cổ. Đây là một loại nhạc cụ bằng tre thổi thẳng dài, đường kính lớn, trên miệng tiêu có khoét một rãnh nhỏ.

Cấu tạo

Trước đây người Trung Quốc thường chế tạo bằng ống nứa, ống tre hoặc gỗ, hiếm khi làm bằng ống trúc vì trúc đốt ngắn, không thể đẹp hơn nứa.

Tuy nhiên, ngày nay chúng lại rất phổ biến trong việc làm bằng trúc, vì trông “nghệ” hơn, phong trần và bụi bặm. Vì nhắc đến tiêu, người ta thường nghĩ tới hình ảnh các cao thủ võ lâm phiêu mình với những bản nhạc buồn da diết cùng võ công thâm hậu.

Người ta lựa chọn những đoạn trúc dày, già dặn để làm, thông các đốt mấu để tạo thành một ống rỗng hai đầu. Sau đó khoét các lỗ bấm trên thân và một rảnh nhỏ ở đầu để đặt môi và thổi.

Để có chất lượng sản phẩm tốt hơn, tránh mối mọt, ẩm, khô do môi trường, có thể dùng các kỹ thuật nhiệt để hun những ống trúc này để cây tiêu trở nên cứng cáp hơn, đẹp hơn và có màu nâu sẫm. Vì vậy trên thị trường còn có các sản phẩm có tên là Tiêu Trúc hun là như vậy.

So với nứa, việc làm bằng trúc chắc chắn sẽ kỳ công và phức tạp hơn do nhiều công đoạn xử lý. Âm thanh của chúng cũng trầm và dày hơn một chút so với nứa thông thường, giá cũng sẽ cao hơn.

Về các lỗ bấm thì sẽ tùy thuộc và tương ứng với từng loại. Hiện nay có rất nhiều hệ bấm, được cải tiến để phù hợp chơi nhiều bài có các nốt nửa cung, thăng giáng. Cơ bản sẽ có 3 loại tiêu 6 lỗ, 8 lỗ, 10 lỗ. Có hai hệ chính và phổ biến là hệ 8 lỗ và 10 lỗ:

• Hệ 8 lỗ 6-1-1, hay còn gọi là Tiêu bát khổng. Có 6 lỗ bấm thẳng nhau ở phía trước, 1 lỗ ở phía sau phía trên 6 lỗ chính và 1 lỗ ở lệch bên dưới 6 lỗ chính tay phải (hoặc tay trái đối với Tiêu tay trái). Đây là hệ tiêu có nguồn gốc từ Trung Quốc.
• Hệ 10 lỗ được xem là hệ Tiêu của Việt Nam chúng ta. Chúng có thể thổi được đầy đủ các nốt cơ bản và nốt nửa cung thăng giáng trong bản nhạc. Nhưng lại khó để chơi.

Về rãnh thổi, chúng nằm ở đầu trên cùng phía gần nhất so với nốt cao nhất (vị trí đặt ngón tay cái). Thường được khoét hình chữ U, hoặc chữ V. Có một số loại, để thuận tiện cho người mới chơi, người ta thường bịt kín phần đặt môi, và chỉ khoét phần thổi hơi vào trong cây tiêu.

Chơi tiêu có khó hay dễ.

Nhìn chung, nó khá khó đối với người tay ngang tập chơi để thỏa mãn đam mê với tiếng sáo tiêu. Do cách đặt môi để tạo ra tiếng, kiểm soát luồng hơi, và thế bấm để tạo ra tiếng. Tuy nhiên, cũng chỉ mất khoảng thời gian ngắn nếu chúng ta kiên trì luyện tập hằng ngày.

Hệ tiêu bát khổng (8 lỗ) là phổ biến hơn cả. Loại này cũng phù hợp và dễ thổi đối với những người mới chơi tiêu. Lỗ phía trên của hệ bấm là vị trí đặt ngón tay cái của tay thuận, lỗ lệch phía dưới cùng là vị trí đặt ngón út của tay thuận.

Bạn có thể tìm và xem các video hướng dẫn đặt môi, đặt tay, kiểm soát hơi trên youtube để học thổi những tiếng ban đầu, sau đó tìm hiểu thêm về hệ bấm, cách bấm các nốt của chúng để có thể thổi được nhạc cụ này. Hoặc có thể liên hệ Lâm Tiêu Quán để được hỗ trợ học thổi khi mua các sản phẩm tại đây.

Giống và khác sáo ngang chỗ nào?

Đọc đến đây, chắc hẳn các bạn đã nhận thấy sự giống nhau và khác biệt cơ bản so với sao ngang. Chúng lớn hơn, dài hơn, âm trầm hơn. Chúng được thổi dọc, vị trí thổi ở phía trên cùng, rỗng hai đầu và không được bịt một đầu như sáo để chặn hơi. Nếu biết kiểm soát hơi, thậm chí tiêu còn tiêu tốn ít hơi hơn so với sáo ngang.

Như sáo ngang, chúng cũng có các tone cơ bản và phổ biến như C (Đô), D (Rê), Sol trầm, Fa trầm. Được mọi người lựa chọn nhiều hơn cả là 2 tone C (Đô) và D (Rê) do dễ thổi và chơi được nhiều bài như Nữ nhi tình, Thần Thoại,…

Việc chơi tiêu cũng đem lại một số lợi ích cho người chơi như:

• Giúp thư giãn: Âm thanh của các nhạc cụ tiêu sáo này rất nhẹ nhàng, du dương, mộc mạc giúp tinh thần cảm thấy thư thái như lạc về những miền quê Việt Nam
• Rèn luyện khả năng tập trung: Khi tập chơi nhạc cụ, ta sẽ rèn luyện được trí não, sự tập trung cao độ khi kết hợp các yếu tố như âm thanh, cảm xúc, tay để chơi.
• Phát triển cảm xúc âm nhạc: Đương nhiên rồi, việc học các nhạc cụ sẽ phát triển cảm xúc về âm nhạc rất tốt. Khi chơi đủ lâu, ta có thể nghe giai điệu bài hát và tự thổi được theo cảm xúc mà không cần đến cảm âm hay bản nhạc.
• Nâng cao sức khỏe: Đúng vậy, việc sử dụng hơi để thổi, về lâu dài sẽ nâng thể tích khí trong phổi, và lượng khí luôn được lưu thông, làm mới khi đẩy hơi ra bên ngoài. Rất có lợi phải không nào!

Các thông tin được tổng hợp và dựa trên sự hiểu biết nhất định của người viết, mang tính tương đối và tham khảo. Cảm ơn các bạn đã đón đọc bài chia sẻ này!

Bạn muốn biết thêm về sáo mèo? Đọc thêm về nhạc cụ Sáo mèo – Nhạc cụ độc đáo của người mèo, mang âm hưởng của rừng núi Tây Bắc!

Tham khảo một số sản phẩm Tiêu trúc hun tại Lâm Tiêu Quán:

Bài viết này có tham khảo tài nguyên dưới đây để tổng hợp thông tin:

https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%C3%AAu_(nh%E1%BA%A1c_c%E1%BB%A5)